Bestrijdingsmiddelen zijn ook erg slecht voor de nuttige insecten. Jeroen van der Sluijs, Universitair docent ‘nieuwe risico’s’ aan de Universiteit van Utrecht gaf in een interview in het radioprogramma Casa Luna op vrijdag 18 februari j.l. dat hier beluisterd kan worden, uitleg over de bijensterfte. Zijn werk bestaat uit het onderzoeken van risico’s van nieuwe technologieën. Hier volgt een samenvatting.
Wat zijn Neonicotinoiden
Neonicotinoide is afgeleid van nicotine van de tabaksplant dat van nature een goed insecticide is dat al langer gebruikt wordt. Bij
Bayer CropScience werd er een chlooratoom aan toegevoegd dat de neonicotinoiden voortbracht. Dit is een bijzonder krachtig insecticide. Er worden planten mee bespoten, (contact insecticiden), maar sinds enige tijd worden er ook zaden mee behandeld (systemisch insecticide), waardoor de plant die er uit groeit vol zit met neonicotinoiden. De stof zit dan overal in, ook in de vruchten. Er zit dan erg weinig van in maar de stof is 7000x krachtiger dan DDT.
Effecten
In Nederland is het ruim toegelaten in de zaden van aardappelen, mais, broccoli, tomaten, paprika’s, uien, suikerbieten enz. Het zit in bijna alles. Het is een zenuwgif: de insecten raken verlamd. De luis bijvoorbeeld gaat er meteen aan dood. De bedoeling is plaaginsecten te bestrijden, maar ook de bloemen worden giftig, stuifmeel en nectar zitten er vol mee, en zo krijgen ook de bijen het binnen. Ook de regenwormen worden erdoor vergiftigd. Voor vissen, mensen en zoogdieren is het bij deze doses niet giftig hoewel er op lange termijn nadelen bestaan. Neonicotinoiden zijn in 1991 uitgevonden en in 1994 gebruikt in de zonnebloemteelt in Frankrijk. In 2004 is de stof doorgebroken op de markt en is nu het meest gebruikte insecticide met het snelst groeiende aandeel. 25% van de markt voor insecticiden wordt bepaald door de neonicotinoiden. De bij
neemt pollen en nectar mee naar het nest waar de hele voedselvoorraad van honing en stuifmeel besmet raakt en waar het insecticide subletale effecten heeft. De bij gaat er niet meteen aan dood, maar wordt minder vitaal en zwakker en wordt gevoeliger voor de natuurlijke vijanden zoals de varroamijt, darmschimmels, en virussen. Daardoor loopt de bijenstand sterk terug. Allerlei bijenziekte krijgen een kans.
Oorzaak bijensterfte
Wetenschappers uit Frankrijk kwamen tot de conclusie dat 80% van de bijensterfte veroorzaakt wordt door neonicotinoiden. Bayern CropScience, de producent beweert dat het slechts 5% is. Het is interessant dat dezelfde producent het recept geeft voor het bestrijden van termieten dat precies de werking beschrijft van het middel ten aanzien van de bijen. Termieten moeten aangepakt worden door de neonicotinoiden toe te passen met een concentratie die 100 keer lager ligt dan de dodelijke dosis want dan worden schimmels 10.000 keer gevaarlijker voor termieten. Dit recept wordt dus door Bayer CropScience zelf gegeven ! Er bestaat nog steeds controverse over de oorzaak van de bijensterfte en of het nu de insecticiden of de mijten zijn. Zolang er controverse is zal het middel niet verboden worden. Volgens Jeroen van der Sluijs hebben de neonicotinoiden een grote rol in de bijensterfte. Het insecticide geeft een zetje en de natuur maakt het af.
Gevolgen en politiek
Normaal ligt de wintersterfte rond de 8% van de bijenvolken. In Nederland was de wintersterfte in 2009 29%, en in Amerika 35 % en dat is dus veel hoger dan 10 jaar geleden. Zeker de helft van deze toename is een gevolg van het gebruik van neonicotinoiden. In Nederland bestaat er standaard een norm-overschrijding. Daar zit er 100 tot 25.000 maal te veel neonicotinoiden in het oppervlaktewater. Er bestaat bij deze overschrijding een duidelijke correlatie met de afname van de hoeveelheid insecten waar de vogels op hun beurt onder lijden. De keten wordt verstoord. Het bereikt de mens omdat de bestuivers er aan doodgaan. Geen zaden,
geen fruit, geen katoen, geen chocola, geen koffie enz. De Rabobank berekende dat we 90 gewassen zullen kwijtraken die samen 35% van de wereldvoedselproductie beslaan. De stoffen zouden ook direct slecht kunnen zijn voor de mens volgens Canadese wetenschappers. De zenuwreceptor bestaat er bij de mens ook en dat is dezelfde receptor die betrokken is bij Alzheimer en Parkinson maar de gevolgen zijn nog niet duidelijk omdat er nog geen epidemiologische studies zijn. Dat duurt wel zo’n 30 tot 40 jaar. Neonicotinoiden zijn het best verkopende product van Bayer CropScience. Het beslaat 10% van de totale omzet. Asbest is sinds 1890 in gebruik en in 1920 bleek het zeer slecht voor de gezondheid te zijn. In de jaren ’30 was dit zeker. Pas in 1990 is het verboden. Dit gebeurt als er uitgestelde effecten zijn. Het probleem is vaak dat er altijd onderzoeken zijn die verschillende oorzaken aanwijzen. Dan nemen de verantwoordelijken vaak de beslissing om nog meer onderzoek te doen i.p.v. maatregelen te nemen. Minister Verburgh stelde ook nieuw onderzoek in nadat er van verschillende kanten op aangedrongen werd iets tegen de neonicotinoiden te doen. Zij liet daarop onderzoek doen naar de varroamijt, helemaal het verkeerde onderzoek dus. Staatssecretaris Bleker belooft ook meer onderzoek want er zijn meerdere oorzaken. De producent is eigenlijk verantwoordelijk. Maar Bayer CropScience kiest alleen maar voor de winst.
Vooruitzichten
Het zal lang gaan duren want de belangen van de landbouw gaan voor, ook al schieten ze op lange termijn in hun eigen voet. In Frankrijk is het bestrijdingsmiddel verboden in de mais- en de zonnebloemteelt. Maar daarna is het toch weer toegelaten. In Italië is het vaak droog weer en als gevolg van stofdrift van gecoat mais waaide het bestrijdingsmiddel naar het daarnaast bloeiende koolzaad waarop een enorme bijensterfte volgde. Het is nu in Noord-Italië op mais verboden. In Zuid-Italië wordt het nog toegelaten in de citrusvruchtenteelt. In Nederland is er daarentegen veel water waardoor je bufferzones zou moeten hebben. De normen voor waterkwaliteit zijn overboord gegooid. Een meerderheid van de kamer wil nu toetsen in hoeverre de neonicotinoiden schadelijk zijn voor de bijen. Een lichtpuntje?
Het interview is hier te beluisteren.
Plaatjes van de volgende sites: neonicotinoiden, bij, en CBGnetwork.
Meer informatie is te vinden op:
Ik zou zeggen verbieden, tot is aangetoond dat het geen effect heeft op de bijensterfte.
Nu ik weet genoeg, meteen verbieden die troep.
waarom denkt de mens het toch altijd beter te kunnen dan de natuur.
Wetenschappers uit Frankrijk kwamen tot de conclusie dat 80% van de bijensterfte veroorzaakt wordt door neonicotinoiden. Bayern CropScience, de producent beweert dat het slechts 5% is… SLECHTS 5%!!! Ze geven toe dat hun product mede-oorzaak is van de bijensterfte, maar niemand die ze een strobreed in de weg legt om lekker door te gaan. Ik vraag me altijd af of de mensen die dat allemaal maar goed vinden geen kinderen hebben. Of zijn we inmiddels zulke egoïsten geworden dat het ons niets kan schelen in hoeverre ons nageslacht gezond door het leven zal gaan?
Antoinette, blutch1 en Ron ik ben ook verontwaardigd naar aanleiding van dit nieuws, vooral omdat ik er in januari 2009 (mijn tweede blogbericht bij de VK) al over schreef. Zo te zien is er niet veel vooruitgang geboekt, behalve dat het duidelijker is geworden dat neonicotinoiden de schuldigen zijn.
Het verhaal over de termietenbestrijding is ook wel erg zuur. Wat Bayer als recept tegen termieten voorschrijft is precies wat er met de bijen gebeurt ! (Zie halverwege bericht).
Het is ook belangrijk te vermelden dat de bijensterfte in Noord-Italie is afgenomen na het verbod op gebruik van deze pesticiden op de maiszaden. Eigenlijk is dit het bewijs dat de bijensterfte veroorzaakt wordt door neonicotinoiden.
Je kunt in Nederland binnenkort ook stemmen op bijvriendelijke partijen: http://www.bijenstichting.nl/index.php/nieuws/laatste-nieuws
Pierra,
Zelfs een moratorium op neonicotinoiden zat er vorige week nog niet in.
Reden: Er moet meer onderzoek komen….
http://www.bijensterfte.nl/en/node/446
edit: ik zie nu dat je deze link al bij het artikel had staan.
De link naar bijensterfte.nl stonde er wel maar de link naar dit artikel nog niet. Voorlopig houdt men het inderdaad bij meer onderzoek, maar dit keer is het tenminste toegespitst op de neonicotinoiden en hun sublethale gevolgen.
artikel uit de wet gewasbeschermingsmiddelen :
“Het is verboden zaad van een plant, dat met een gewasbeschermingsmiddel is behandeld, op de markt te brengen of te gebruiken in Nederland, tenzij aangetoond kan worden dat het zaad is behandeld met een gewasbeschermingsmiddel dat als zodanig is toegelaten in een lidstaat van de Europese Unie.”
Wetgeving op dit gebied is altijd van de soort: het is verboden tenzij het expliciet is toegestaan.
Waarom is het gebruik van neonicotinoiden eigenlijk toegestaan ?
Dat EU-regels hierin sturend zouden kunnen zijn is m.i. een illusie. Daarvoor zijn de belangen van de verschillende lidstaten te verdeeld en de samenwerking te stroef.
Van de neonicotinoiden zou inderdaad eerst aangetoond moeten worden dat ze voor de nuttige insecten geen kwaad kunnen voordat ze toegestaan worden.
Nu moeten de anderen aantonen dat ze slecht zijn voor de nuttige insecten in plaats van Bayer CropScience zelf voordat ze de stof op de markt brengt. Een omgekeerde wereld.
@Pierra
=In Nederland was de wintersterfte in 2009 29%, en in Amerika 35 % en dat is dus veel hoger dan 10 jaar geleden. Zeker de helft van deze toename is een gevolg van het gebruik van neonicotinoiden. =
Waar is deze conclusie op gebaseerd? Van die huidige 29% in Nederland wordt 6% verklaard door vervuild voedsel http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-Gezondheid/article/detail/1001597/2010/04/26/Hoge-bijensterfte-door-vervuild-voedsel.dhtml en lees ik in het NCB rapport http://www.beemonitoring.org/Downloads/Monitor_Bijensterfte_2009-2010.pdf over de bijensterfte in ons land dat er nog steeds geen echte oorzaak is gevonden.
@100-woorden, (het is te hopen dat ik deze conclusie goed overnam uit het interview). Waarop deze gebaseerd is weet ik niet, maar ik ga ervan uit dat de universitair docent weet waar hij het over heeft.
De voedselvervuiling is nieuw voor me, maar die zou slechts 6% van de sterfte verklaren. Bovendien is de bijensterfte een wereldwijd fenomeen waar niet altijd voedselvervuiling in het spel is.
Uit je tweede link:
De wintersterfte 2009-2010 bedroeg 29,1% op basis van het totale aantal bijenvolken in
oktober 2009. Het gebruik van het wintervoer Ambrosius Fructo-Bee droeg belangrijk bij aan
de wintersterfte. Na correctie voor dit voer bedroeg de wintersterfte 23,1% en week daarmee
niet af van de hoge wintersterfte in de twee voorgaande jaren.
23,1% is nog altijd veel hoger dan de ‘normale’ 8%. In het onderzoek staat veel over de varroamijt, maar die is niet de oorzaak. Het zijn de neonicotinoiden die de bij verzwakken waardoor deze gevoeliger wordt voor de varroamijt. Alleen hoe toon je dat wetenschappelijk aan?
Het recept voor het doden van termieten en het feit dat de bijensterfte in Noord-Italie sterk is afgenomen na de ban op neonicotinoiden betekent dat de neonicotinoiden een zeer belangrijke factor zijn in de bijensterfte. Ik weet niet of de bijensterfte in Noord-Italie nu weer terug is naar de ‘normale’ waarden.
@Pierra
=…maar ik ga ervan uit dat de universitair docent weet waar hij het over heeft.=
Gevaarlijk…
=Het zijn de neonicotinoiden die de bij verzwakken waardoor deze gevoeliger wordt voor de varroamijt. Alleen hoe toon je dat wetenschappelijk aan?=
Verkeerde insteek, lijkt me. Wetenschapper die willen aantonen dat hun opvattingen juist zijn hebben de schijn van partijdigheid tegen. Je onderzoekt wat de oorzaak is, niet of je “vooroordeel” juist is. Objectiviteit en onafhankelijkheid zijn essentieel.
Van Der Sluijs geeft zelf ook aan dat de onderzoeken elkaar tegenspreken. Zie http://www.bijensterfte.nl/sites/default/files/Bijdrage_JvdS_ronde_tafel_3_Nov_Duurzame%20gewasbescherming.pdf
Let vooral ook op termen als “in verband gebracht met” en “correlatie” waarmee in wezen gezegd wordt dat echt bewijs ontbreekt.
Een andere link wil ik je niet onthouden, hoewel anderhalf jaar oud en voortschrijdend inzicht kan zoiets altijd achterhalen, maar toch http://enews.nieuwskiosk.nl/more.aspx?e=7786&b=60883&u=$uid$ waarin het volgende wordt geconcludeerd: Vooralsnog is er geen reden om aan te nemen dat de neonicotinen een belangrijke oorzaak van bijensterfte zijn. Maar ze kunnen wel een rol meespelen.
@100-woorden, het is duidelijk wat je bedoelt. Toch is het eigenlijk standaard om in wetenschappelijk onderzoek een hypothese te formuleren die daarna experimenteel onderzocht wordt. Laten we dan zeggen dat door ‘de neonicotinoiden de bijen gevoeliger worden voor (bijvoorbeeld) de varroamijt’ de hypothese is die onderzocht dient te worden. Dit geldt ook voor virussen en schimmels. Dat is niet echt een ‘vooroordeel’.
In de link van Jeroen van der Sluijs (pdf) beweert hij dat: ‘Aangetoond is dat bijenvolken bij langdurig blootstelling aan niet dodelijke lage dosis neonicotinen vatbaarder worden voor virussen en nosema infecties.’ Blijkbaar is dit al aangetoond.
De tweede link is ook erg interessant met veel referenties naar specifiek onderzoek op neonicotinoiden (nn). Het zou interessant zijn na te trekken hoe lang de bijen in de studies blootstonden aan de verschillende doses nn, want in de natuur gaat het inmiddels om meer dan 7 jaren.
Van der Sluijs: ‘Bijen@wur ‐ het belangrijkste Nederlandse kennisinstituut op het gebied van bijensterfte ‐ is onderdeel van PRI dat zelf chemische gewasbeschermingstechnologie ontwikkelt en patenteert.‘
Dank voor de links, ik ga ze nog eens rustig doorlezen.
verbieden die troep!
[…] intensieve landbouw leggen ze massaal het loodje. Men vermoedt dat dit komt door de nieuwe generatie pesticiden. Ik ben geen deskundige op dit terrein maar ik kan me voorstellen dat dit klopt. Als vergif […]